Symposium “Familie en naasten in de GGZ” op 7 november 2019

‘De kringen naar buiten’

Het symposium opende met de indrukwekkende éénakter van Kitty van Elst over de problemen waarmee een mantelzorger te maken kan hebben. Kitty zorgde voor haar broer Willem die Schizofrenie had en later ook kanker. In de contacten met professionals en zorgverleners ging de communicatie niet vanzelf. Zo moest haar broer medicijnen slikken die een psychose kunnen veroorzaken en zou hij daardoor extra vaak naar zijn psychiater moeten. Maar Kitty wist dat hij dat niet zou doen. Met deze en andere problemen kon Kitty lang nergens terecht.

Belangrijkste feiten en ontwikkelingen

Els Bransen, psychologe en wetenschappelijk onderzoeker van het Trimbos Instituut, vertelde vervolgens over de ontwikkelingen van familie en mantelzorg binnen de GGZ. Op jaarbasis hebben 281.000 mensen GGZ-problematiek. En een psychische stoornis heb je niet alleen. Het brengt onder meer spanningen met zich mee binnen het gezinsleven. Met als gevolg dat bijvoorbeeld 10% van de mantelzorgers een depressie of een angststoornis krijgt.
In 2014 kwam het voornemen om de behandeling van familie en naasten een goede plek te geven. Beroepsvertegenwoordigers en familie-organisaties sloten een convenant dat familieleden en naastbetrokkenen moest ondersteunen. Het was gebaseerd op wetenschappelijke richtlijnen en beproefde praktijkkennis. Onder meer werd geregeld hoe een gesprek met een naaste gevoerd diende te worden. Voor meer informatie zie de generieke module samenwerking en ondersteuning naasten van mensen met psychische problematiek.

Aanbod in Den Haag

Er is een groot aanbod in Den Haag ter ondersteuning van mantelzorgers. Via de WMO en de wijkteams van de gemeente; online; en via GGZ-organisaties.

Kompassie biedt praktische ondersteuning aan de naasten van GGZ-cliënten. De zeven familiecoaches van Kompassie werken vanuit eigen ervaring en zijn intern opgeleid door Kompassie. Esther van der Meer liet een filmpje zien dat het verschil toont tussen empathie en sympathie. Zij voerde een gesprek met mantelzorgster Bonita waaruit de meerwaarde van familiecoaching bleek.

Saskia den Boogert en Jeroen Laan van Stichting Anton Constandse gaven een demonstratie over de training van Bureau De Mat. De training de MAT is een interactiemethode die ingezet wordt voor medewerkers in de zorg. Deze methodiek wordt sinds kort ook door de stichting ingezet ter ondersteuning van familieleden. In deze training, de naam zegt het al, wordt gebruik gemaakt van matten. De cliënt en Rinus als familielid hebben beiden een mat die deels rood en deels groen gekleurd is. Het rode gedeelte staat voor een lage, en het groene voor een hoge tolerantie- of acceptatie van het gedrag van de ander. Kern van de training is: Welke vaardigheid ga ik inzetten en werkt dat naar het doel toe of van het doel af.

Indigo Preventie gaf inzicht in het aanbod van cursussen gericht op ondersteunen van de mantelzorger en de geestelijke balans. Naast (gratis) workshops en trainingen in de buurt bieden zij ook andere preventieactiviteiten zoals voorlichting en spreekuren. We zullen het beeld van de kleuter met zijn opgestoken middelvinger niet snel vergeten. Stefan Sandifort legt uit waar deze vingers voor staan. Voor vandaag staat de ringvinger centraal. Deze staat voor verbinding.

Wim van Lierop ging het gesprek aan met Edmee Joosse tijdens de dialoog tussen Familievertrouwenspersoon en Familie ervaringsdeskundige.
De rol van Edmee in de praktijk: voorbereiden van gesprekken samen met familie; volgt het tempo van de familie; zet eigen ervaring in bij het contact; is het luisterend oor. Met voorbeelden heeft zij haar rol toegelicht. Zij pleit voor meer familie ervaringsdeskundigen naast de behandelaren en een duidelijke rolbeschrijving.
De Familie ervaringsdeskundige zorgt voor bewustwording bij teamleden. Is aanvullend en ondersteunend aan het behandelend team.

De Familievertrouwenspersoon is onafhankelijk van een team en bemiddelt in de triade. Heeft contact met de geneesheer directeur. De Familievertrouwenspersoon doet aan verwachtingsmanagement. Bespreekt met de familie wat realistisch is, geeft inzicht in wat de hulpverlener wel of niet mag vertellen en wat familie van de hulpverleners kan verwachten. Bijvoorbeeld duur van de opname of kennis van een ziektebeeld.

Beiden maken de familie en naasten wegwijs in zorgland, kunnen mee gaan naar gesprekken en leiden toe richting lotgenotencontact.

Speakerscorner

Als afsluiting kregen organisaties die vermeld staan op de menukaart de mogelijkheid om in één minuut, op de zeepkist hun organisatie te promoten.

• Kitty van Elst is bestuurslid van Ypsilon. Zij promootte het aanbod voor naasten. Leden hebben toegang tot meer informatie en service, kortingen, voorrang bij trainingen en nog veel meer!
• Isolde Verburgt is Programmacoördinator Haags Ontmoeten en vertelde over de ondersteuning aan mantelzorgers op de locaties van Haags Ontmoeten.
• Karin Waaijer vertegenwoordigt Stichting Labyrint in Perspectief. Zij zetten zich in voor familie en vrienden van mensen met psychische of psychiatrische problemen.
• Manon van Oostenbrugge is mantelzorgconsulent bij Welzijn Rijswijk. Mantelzorgondersteuning Rijswijk geeft advies en ondersteuning waar nodig.

Sociale kaart aanbod ondersteuning naasten

Binnenkort verschijnt de sociale kaart aanbod ondersteuning naasten in de GGZ. Deze sociale kaart is samengesteld door het Haags Steunsysteem in samenwerking met de Parnassiagroep, Kompassie, Indigo en LSFVP. Het is een overzicht in de vorm van een interactieve PDF van alle organisaties en initiatieven die ondersteuning aanbieden voor familie en naasten van cliënten in de GGZ in Haaglanden. De link zal zo snel mogelijk gemaild worden naar alle deelnemers aan het symposium.