Een film over psychosegevoeligheid

Psychosegevoeligheid bespreekbaar maken door theater

In de film die tijdens de bijeenkomst werd vertoond, speelde Patricia een vrouw die last krijgt van een psychose. De film is gemaakt met Theaterwerkplaats SMIT waar Bregje en Sandra theater spelen. Patricia kwam hier via regisseur Sylvia Bos in contact met hen.
Hier spelen ze voorstellingen over verschillende sociaal-maatschappelijke onderwerpen zoals dakloosheid, borderline en stemmen horen. Het doel van de voorstellingen is onder andere aanzetten tot dialoog. De voorstellingen worden gemaakt in opdracht van ervaringsdeskundigen.
Sandra: "We maken hoofdzakelijk theater, voorstellingen van 20 tot 30 minuten, gevolgd door een dialoog. Het doel is hierbij om het onderwerp naar buiten te brengen, het taboe te doorbreken. Er is geen vaste groep theatermakers, dus nieuwe onderwerpen vanuit eigen ervaring zijn mogelijk."
Patricia: “Iets voor andere mensen kunnen betekenen vanuit je eigen ervaring geeft voldoening.”

"Het is moeilijker de dialoog te voeren dan toneel te spelen."

Saïd: "Is het maakproces herstelbevorderend?"
Patricia: "Het roept dingen op maar je herkent ook dingen bij elkaar." Patricia vertelt dat ze na haar psychose veel creatiever is geworden: "Het heeft me andere dingen gebracht. Ik zou vroeger nooit toneel hebben gespeeld." Op de vraag of het lastig was om de psychose uit te spelen gaf Patricia aan dat in gesprek gaan over psychose voor haar heftiger was dan het spelen zelf. Vooral omdat er in gesprek vragen bij haar zelf opkwamen: Wat vertel ik wel en wat juist niet? Hoe kwetsbaar stel ik mij op? Dat maakt het voeren van de dialoog confronterender dan acteren.
Bregje: "Je zit daar als jezelf en je bent niet aan het spelen."
Sandra: "Je krijgt elke keer wel een vraag waarvan je denkt: die heb ik nog niet eerder gehad."
Bregje geeft aan dat voor een zaal staan bij een dialoog ook andere uitdagingen met zich meebrengt: "Met een grote groep ben je ook bezig de dialoog te regisseren. Wie is er aan de beurt?" Afhankelijk van het publiek zijn de vragen ook anders.
Bregje: "Van hulpverleners krijg je vragen over: hoe ga ik om met mijn cliënt?  Anderen stellen meer ervaringsvragen of vertellen hun eigen ervaringen."
Patricia: "Het is niet zo dat professionals persé alles weten. Maar wel dat ze bereid zijn om iets op te steken van mensen die een psychose hebben gehad."
Sandra: "Mensen gaan vragen over een casus stellen. Het is toch per persoon verschillend. Dat laten we ook zien met onze drie verhalen."

Saïd: "Wat is de impact van psychosegevoeligheid op je dagelijks leven?"

Patricia: "Ik denk dat ik altijd wel psychosegevoelig blijf." Een goede structuur helpt om stabiel te blijven: geen onregelmatige diensten of nachtdiensten op het werk. "Bij mij is goed blijven slapen bijvoorbeeld heel belangrijk."
Ze gaf aan dat bij haar psychose in de familie zit, zonder dat familieleden hier ooit voor behandeld waren, Haar eigen psychose maakte het mogelijk dit een plaats te geven en te begrijpen waar het vandaan komt:

Bregje: "De manier van naar je eigen leven kijken veranderd. Je kan kansen halen uit wat je meemaakt. Blijft het altijd? De kleur of het thema van mijn psychose, daar zie ik wel ontwikkeling in. Je leert je psychose wel kennen."
Sandra: "Ik heb nu wel de tijd om dingen te verwerken en de rust om iets op te bouwen."

Sandra: "Jim van Os zegt iedereen is psychosegevoelig. Vaak is er een relatie tussen trauma en psychose. Ik denk dat ik we gevoeliger ben dan de meeste mensen. Ik hou er gewoon rekening mee, maar ben er niet de hele dag mee bezig.”

Het is ook belangrijk om bij een psychose om hulp te kunnen vragen. Dit kan een hele kunst zijn. Je moet je dan ook vrij voelen om hulp te vragen bij mensen waar je je prettig bij voelt. Patricia vertelde over haar signaleringsplan, een hulpmiddel waarin mogelijke eerste signalen van een psychose omschreven staan. In het plan worden vaak partner of familieleden betrokken.
Bregje: "Het is heel belangrijk om te leren wat je nodig hebt wanneer je in een psychose zit, of liever nog daarvoor natuurlijk. En lukt het om dit te communiceren naar anderen?

Hoe verder?

Patricia, Bregje en Sandra willen deze dialoog graag op meer plekken voeren. Ze zijn o.a. in gesprek met het ROC over voorlichtingsbijeenkomsten. Ook is de dialoog binnenkort te boeken via de site van Kracht van Beleving, een netwerk van theatermakers.